Najčešći posetioci bivši logoraši

Autor: B.Cvejić

Posete Muzeju Banjičkog logora poslednjih godina veoma su skromne, tako da broj posetilaca tokom godine ne iznosi više od dve hiljade. Ponekad proñu i nedelje a da niko ne svrati u ovo zdanje. Muzej danas sa svojom stalnom postavkom predstavlja deo Muzeja grada Beograda, a smešten je u jednom delu zgrade nekadašnjeg Banjičkog logora iz perioda Drugog svetskog rata. Naime, sobe 25 i 26 logora, u kojima su se nekada nalazili zatvorenici prve kategorije, pretvorene su u izložbeni prostor.

– Jedan deo muzeja predstavlja klasična muzejska postavka sačinjena od starih fotografija, dokumenata, kopija plakata i obaveštenja, makete logora, kao i od ličnih predmeta, slika, crteža i radova zatvorenika. Meñu njima su i ručni radovi logoraša sa motivima logora, a ističu se karte od kartona, šahovske figure napravljene od hleba, pločice izrañene od delova kašika, lutke, kao i vezeni radovi. Svi ovi predmeti prikupljeni su od članova porodica zatvorenika još 1945. godine kada su bili izloženi u Paviljonu Cvijeta Zuzorić – objašnjava za Danas Darko Ćirić, kustos Muzeja grada Beograda i autor ove izložbe. Druga prostorija, kako dodaje, jeste rekonstrukcija ambijenta sobe kakve su nekada bile u logoru, a na jednom zidu nalazi se spisak imena 4.200 žrtava. U ovom delu mogu se videti drveni ležaji, prekrivači, posude, ispod kreveta stare papuče i drugi autentični predmeti. S druge strane, spisak žrtava urañen je po azbučnom redosledu, a navode se podaci kao što su prezime, ime, godina roñenja i godina smrti ubijenih zatvorenika. U jednom uglu nalazi se i rekonstrukcija jedne od ćelija, koje su služile za izdvajanje zatvorenika.

– Posete muzeju danas su deset puta manje nego pre 25 godina. Naime, sredinom osamdesetih godina, muzej je imao godišnje oko 30.000 posetilaca, ali su tada to bile društveno organizovane i školske ekskurzije kojih više nema. Danas su najčešće individualne posete, a većinu posetilaca čine članovi porodica bivših logoraša, stranci, kao i pitomci Vojne akademije – rekao nam je Ćirić. On je napomenuo da septembar i oktobar predstavljaju intenzivnije periode što se tiče poseta, a veća posećenost je i svake prve subote u oktobru kada se obeležava dan rasformiranja logora. Razlog slabe posećenosti verovatno leži i u činjenici da obilazak Muzeja Banjičkog logora nije u okviru nijednog redovnog razgledanja grada. Meñutim, Ćirić smatra da još uvek postoji i barijera prema samom pojmu genocida, u ovom slučaju iz Drugog svetskog rata, zbog ne tako davnih dogañaja u regionu. Slučaj sa stranim turistima je ipak drugačiji. Oni se na drugačiji način odnose prema tome, a razlog većeg broja poseta stranaca verovatno je i to što je Beograd jedini glavni grad u Evropi koji je imao koncentracione logore.

– U poslednje dve-tri godine dolaze i porodice kako bi na spisku žrtava možda pronašle svoje roñake, koji su nestali tokom rata. Tako je bio i priliv gostiju iz Izraela, a iz istog razloga dolazili su i Jevreji iz Australije. Dešavalo se i da pronañu imena svojih roñaka na spisku i tada su to posebni i nesvakidašnji trenuci u muzeju – objašnjava Ćirić. Muzej Banjičkog logora otvoren je za posete utorkom, četvrtkom, petkom i subotom od 10 do 16 sati. Cena ulaza je simbolična i iznosi 100 dinara za pojedinačne i 50 za grupne posete.

Banjički logor

Banjički logor bio je jedan od najvećih koncentracionih logora na području Srbije tokom Drugog svetskog rata. Za logor je odabrana zgrada 18. pešadijskog puka vojske Kraljevine Jugoslavije na Banjici, koja je izgrañena 1938. godine. Prosečno brojno stanje zatvorenika bilo je oko 1.500 ljudi, nekada i više, a u evidenciji se navodi više od 20.000 imena zatvorenika, ali to nije konačna cifra. Zatvorenici su bili različite starosti, kao i različitih nacionalnih i verskih opredeljenja. Prema dosadašnjim saznanjima, broj imena žrtava ubijenih i umrlih u Beogradu i Srbiji je 4.200, a mnogi zatvorenici su deportovani u logore širom Evrope. Banjički logor raspušten je 4-5. oktobra 1944. godine.

Objavljeno u listu Danas, 02.09.2009.